Poszkodowani bezpośrednio po wypadku, zaraz po obawie o własne zdrowie, najczęściej zastanawiają się nad tym, jaka kwota będzie im przysługiwać z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania w związku z doznaną krzywdą. Bardzo rzadko zdają sobie natomiast sprawę z faktu, że dla uzyskania jakiegokolwiek odszkodowania, zwłaszcza w przypadku spraw, gdzie doznany uszczerbek na zdrowiu jest rozległy, bezpośrednio po wypadku, najważniejszy jest nadzór nad toczącym się równolegle postępowaniem przygotowawczym nadzorowanym przez właściwą prokuraturę oraz podjęcie wszelkich czynności mających na celu ustalenie winy drugiego uczestnika ruchu.

Potrącenie pieszego – czy rzeczywiście fakt znajdowania się na przejściu dla pieszych przesądza o winie kierującego pojazdem?

W dniu grudniu 2019 roku w niewielkiej miejscowości na terenie województwa pomorskiego miał miejsce wypadek komunikacyjny z udziałem Pani Elżbiety oraz jej konkubenta. Kierująca pojazdem, w ocenie zarówno poszkodowanej, jak również naszej Kancelarii, naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w ten sposób, że nie zachowała wymaganej ostrożności oraz nie dostosowała prędkości do warunków panujących na drodze, wskutek doprowadził do zderzenia z prawidłowo przekraczającymi przejście dla pieszych – Panią Elżbietę oraz jej konkubenta. Na skutek wypadku, Pani Elżbieta doznała rozległych obrażeń ciała, zaś jej konkubent poniósł śmierć.

W pierwszej kolejności – dla zabezpieczenia roszczeń poszkodowanej oraz w związku z koniecznością pozyskania danych ubezpieczenia o.c. pojazdu  sprawczyni wypadku – działający z naszego ramienia radca prawny, zgłosił swój udział w toczącym się w Prokuraturze Rejonowej w K. postępowaniu przygotowawczym w charakterze pełnomocnika pokrzywdzonego. Niestety – pierwsze ustalenia poczynione w sprawie wskazywały, że piesi najprawdopodobniej wtargnęli na przejście dla pieszych bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd, co wprost prowadziło do umorzenia przedmiotowego postępowania wobec braku znamion czynu zabronionego, a to z kolei było równoznaczne z tym, że poszkodowana – pomimo bardzo rozległego doznanego uszczerbku na zdrowiu oraz kilku miesięcy spędzonych na leczeniu szpitalnym – niestety nie otrzyma żadnego odszkodowania.

Jakie czynności może podjąć pełnomocnik pokrzywdzonego w postępowaniu karnym?

Z uwagi zarówno na sytuację materialną poszkodowanej, jak również doznane przez nią, znaczne obrażenia ciała, uzyskanie na Jej rzecz odszkodowania w zasadzie przesądzało o tym, czy otrzyma Ona szansę na powrót do sprawności sprzed wypadku.

W sprawie zabezpieczono materiał dowodowy w postaci nagrania z kamery samochodowej sprawczyni zdarzenia. W toku postępowania pełnomocnik pozyskał całość akt postępowania oraz kopię nagrania. Wbrew twierdzeniom Prokuratury – z nagrania można było wywlec wiele wniosków posiadających istotne znaczenie dla sprawy.

W miejscu, w którym doszło do wypadku obowiązuje ograniczenie prędkości do 50 km/h. Z zabezpieczonego w sprawie nagrania wynikało wprost, iż kierująca pojazdem poruszała się ze znacznie przekroczoną prędkością. Świadczył o tym czas, w jakim mijała poszczególne słupki znajdujące się przy prawej krawędzi jezdni. Słupki montowane są w odległości 100 m od siebie, zaś na zabezpieczonym nagraniu bezpośrednio przed potrąceniem pokrzywdzonych, sprawczyni pokonuje odległość pomiędzy słupkami w czasie 5 sekund, co daje prędkość 72 km/h (20 m/s). Nadto, na zabezpieczonym nagraniu można zauważyć, że w momencie zmniejszenia się ruchu na drodze, kierująca pojazdem zaczęła przyspieszać. Nie budziło wątpliwości, że prędkość przy wypadkach komunikacyjnych jest podstawową okolicznością determinującą możliwość uniknięcia bądź nie – wypadku.

Ponadto, z zabezpieczonego nagrania wynikało wprost, że w chwili potrącenia pieszych przez kierującą pojazdem, zdążyli oni już przekroczyć cały przeciwległy pas jezdni. Na zabezpieczonym nagraniu z kamery samochodowej widać było wprost, że do potrącenia pieszych doszło już po przekroczeniu lini oddzielającej oba pasy ruchu. W takiej sytuacji brak było podstaw do stwierdzenia, że piesi wtargnęli bezpośredniego przed nadjeżdżający pojazd, ponieważ można było z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć (biorąc pod uwagę prędkość, z jaką poruszała się kierująca pojazdem), iż weszli oni na przejście dla pieszych, gdy kierująca pojazdem  znajdowała się 60-70 m przed przejściem dla pieszych.

Wobec powyższego, pełnomocnik działający w imieniu Pani Elżbiety złożył pismo w zakresie okoliczności zdarzenia oraz interpretacji zabezpieczonego nagrania. Biegły z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych podzielił ostatecznie nasze zdanie co do jego przyczyn oraz winy kierującej pojazdem.

W sprawie skierowano akt oskarżenia przeciwko kierującej pojazdem, a sama poszkodowana otrzymała bezsporną część odszkodowania.

Potrącenie pieszego na przejściu dla pieszych – kiedy odpowiada kierujący pojazdem?

Coraz częściej możemy spotkać się z praktyką umarzania postępowań przygotowawczych z udziałem pieszych, którzy zostali potrąceni na przejściu dla pieszych bez sygnalizacji świetlnej. Taki wynik postępowania przygotowawczego, wyłącza zupełnie możliwość uzyskania na rzecz poszkodowanych zadośćuczynienia i odszkodowania. Podnosi się przede wszystkim argumentację w zakresie „wtargnięcia” pieszych „bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd”.

W naszej ocenie, takie postępowanie jest sprzeczne z utartą linią orzeczniczą w analogicznych przypadkach. Warto w tym miejscu przywołać chociażby postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 października 2001 roku w sprawie o sygn. akt: IV KKN 405/99 – skoro pokrzywdzona czynem z art. 177 § 2 k.k. stała tuż przy przejściu dla pieszych, które było należycie oznaczone i patrzyła w kierunku samochodu ciężarowego nadjeżdżającego z przeciwnej strony to takie jej zachowanie świadczyło o tym, że może ona w każdej chwili wkroczyć na przejście dla pieszych. Obligowało go to, zgodnie z zasadą ograniczonego zaufania, do zachowania szczególnej ostrożności i zmniejszenia prędkości prowadzonego pojazdu. Wedle przyjętego poglądu, dla zaistnienia wypadku z udziałem pieszego oraz rozstrzygnięcia w sprawie, nie jest istotne wyłącznie zachowanie pieszego. Istotnym jest natomiast, że zachowanie pokrzywdzonych nie spowodowało właściwej reakcji kierowcy. Sprawca zdarzenia w sposób nieprawidłowy obserwował przedpole jazdy i najprawdopodobniej nie zachował wymaganej ostrożności, a także nie dostosował jazdy do warunków panujących na drodze, co skutkowało potrąceniem przekraczającej przejście dla pieszych pokrzywdzonej.

Nie budzi również wątpliwości, że w odniesieniu do przestępstw polegających na naruszeniu reguł ostrożności koncepcji, tzw. obiektywnego przypisania, ustalony musi być związek pomiędzy naruszeniem przez współuczestnika określonej reguły bezpieczeństwa a zmaterializowaniem się samego zdarzenia, zaistnieniem skutku (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2009 roku w sprawie o sygn. akt: II KK 306/09).

Znaczenie pełnomocnika pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym

Jak wspomniano wcześniej, wynik postępowania przygotowawczego bądź karnego, toczącego się obok sprawy odszkodowawczej determinuje możliwość uzyskania odszkodowania, dlatego też tak istotne jest zabezpieczenie interesów poszkodowanego w tym postępowaniu. Ustalenia policji i prokuratury, a także treści opinii biegłych wydanych w toku tego postępowania są przedmiotem rozpoznania również przez Zakład Ubezpieczeń decydujący o wysokości kwoty odszkodowania, jaką otrzyma poszkodowany.

Przebieg postępowania przygotowawczego nie tylko determinuje możliwość uzyskania przez Poszkodowanego odszkodowania, ale również może wpływać na jego wysokość. Ustalenia w zakresie ewentualnych nieprawidłowości w zachowaniu pieszego (znajdowanie się pod wpływem alkoholu, brak należytej ostrożności, poruszanie się po zmroku bez odblasków) powodują ustalenie przez Zakład Ubezpieczeń przyczynienia, a tym samym obniżenia przyznanej kwoty odszkodowania –  skrajnych przypadkach nawet o 80-90%.

Należy również pamiętać, iż stosowanie do treści art. 11 Kodeksu postępowania cywilnego, ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną.

Nie jest przesadą stwierdzenie, że brak należytej obrony interesów Pani Elżbiety już na etapie postępowania przygotowawczego i brak jej reprezentacji przez profesjonalnego pełnomocnika, skutkowałby najprawdopodobniej umorzeniem postępowania przygotowawczego, a sama poszkodowana nie otrzymałaby w ogóle odszkodowania z tytułu doznanego uszczerbku na zdrowiu.